Lezzet Durağı

Ülkemiz’nin lezzet haritası
2 bin 205 tür yöresel yiyecek ve içecekten meydana gelen mutfağıyla zengin lezzetlere sahip bir ülkeyiz…

Ankara Ticaret Odası (ATO) İle Ankara Patent Ofisi Ülkemiz’nin lezzet haritalarını çıkardı. 81 ili içeren haritaya göre, Ülkemiz, 2 bin 205 tür yöresel yiyecek ve içecekten meydana gelen zengin mutfağıyla lezzetli bir ülke.

Ülkemiz’nin lezzet haritasında, birçok ilin sahip çıktığı birden fazla yiyecek de bulunuyor. Paylaşılamayan yiyeceklerin en başında çiğ köfte ve künefe geliyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya has olup tüm Ülkemiz’nin tanıdığı bir yiyecek durumda olan “çiğ köfte”ye; Urfa, Adıyaman, Batman, Mardin ve Osmaniçin, “künefe”ye ise Hatay ve Elazığ sahip çıkıyor.

“Mantı”da birçok ilin mutfağında yer almakla beraber en ünlüsü Kayseri mantısı olarak görülüyor. Kırklareli’nin “sulu kaçamak” ve “kuru kaçamak”ı, Isparta’nın “kuyruğu sulu”su ve “derdimi alan”ı, farklı adlı yiyecekler aralarında yer ediniyor.

Konu ile ilgili bir ölçümlendirme yapan Ankara Patent Ofisi Evrensel Müdürü Kaan Dericioğlu, coğrafi işaret (menşei ismi veya mahreç işareti) tescili amaçlı bir zorunluluk olmadığını ifade etti. Dericioğlu, “Yapılan işlem tek bu adla başkalarının haksız yere ürün işaretlemelerini engellemek amaçlıdır. Anlatılan yörede imalat uygulamayanlar bu işareti kullanamaz. Mesela Ülkemiz’de üretildiği zaman Türk Kahvesi, Türk Baklavası, Türk Lokumu birer coğrafi işaret veya menşe ismi olarak işaretlenebilir ve pazarlanabilir. Bu işaretleyiş biçimi; Yunan Baklavası, Yunan Kahvesi, Güney Kıbrıs Lokumu olarak yabancı ülkelerdeki uygulamalara mani olamaz. Rumların veya Yunanlılar; Türk Lokumu, Türk baklavası, Türk Çiğ Köftesi demediği müddetçe sıkıntı yoktur. Bu mahsulleri yeryüzünde kimse tanımaz ve her biri Türk ürünü olarak bilir” diye konuştu.

Mevcut lezzetlerden Adana Kebabı, Gaziantep Baklavası ve toplamında 157 sinin tescil altında meydana geldiğini anlatan Dericioğlu, coğrafi işaretler ile ilgili bilhassa mahalli STK’ları göreve çağırdı.

En zengin mutfak Gaziantep’te
Çeşit tarafından Ülkemiz’nin en zengin mutfağına sahip il ise Gaziantep olarak açıklandı. Gaziantep mutfağı tam 291 tür yiyecek, tatlı ve içecekten meydana geliyor. Malhıtalı (mercimekli) köfte, yoğurtlu küçük köfte, yağlı köfte, iç katması (kısır), tene katması, haveydi köftesi, omaç, sini köftesi, süzek yapması, cağırtlak kebabı, ayva kebabı, elma kebabı, lebeniçin, öz çorbası, maş çorbası, şirinli çorba, beyran, topaç, Köse Sefer kabağı dolması, loğlazlı aş, çiğdem aşı, ekşili daraklık tavası, beyran, şiveydiz, acur oturtması, kakırdak böreği, loğlaz piyazı, yarpuz piyazı, at elması turşusu, çelem turşusu Gaziantep’in populer yemeklerinden bazıları olarak sıralanıyor.

İkinci sırada Elazığ geliyor. Elazığ mutfağı tam 154 tür yiyecek, tatlı ve içecekten meydana geliyor. Fasulye çorbası, lobik çorbası, anamaşı, kelecoş, taraklık, kındık köfte, küncülü köfte, muhaşerli köfte, işkene, sapan dolması, kibe dolması, çaypalası, pirpirim boranı, tavşan üfelemesi, kırmanlı pilav, susamlı simit pilav, nohut ekmeği, fodula, zarafat, patila, heside, dolanger, hürriyet kadayıfı, orcik, pilit ve gah, Elazığ’ın populer yemekleri aralarında yer ediniyor.

93 tür yiyecekle Ankara da zengin bir mutfağa sahip iller aralarında. Başkent’in ünü il hudutları dışına taşan Ankara Tavası’nın dışarısında alabörtme, calla, bici, ilişkik, sızgıç, siyel, pıtpıt pilavı, tohma, altüst böreği, entekke böreği, hamman, papaç, yalkı, carcıran, köremez, tamtak tiridi, öllüğün körü, bırtlak, bezdirme, saklama, kartalaç ve saçkıran benzeri farklı yöresel yemekleri de bulunuyor.
Bölgeler aralarında İç Anadolu, 455 tür yiyecek ve içecek çeşidiyle önce sırada yer ediniyor. Bu bölgeyi 425 tür ile Doğu Anadolu, 398 tür ile Güneydoğu Anadolu ve 397 tür ile Karadeniz Bölgesi izliyor. Akdeniz ve Marmara Bölgesi 184 tür, Ege Bölgesi 162 tür yiyecek ve içeceğe sahip.

Hazırlanan lezzet haritasına göre şehirlerin seçilmiş bir takım yiyecekleri şöyle
Adana: Adana kebabı, şalgam suyu, süllüm.
Adıyaman: Basalla, yapıştırma, hıtap.
Afyonkarahisar: Sakala çarpan çorba, zürbiye, sırtsırta.
Ağrı: Abdigör köftesi, gösteberg et, selekeli (saç kavurma).
Aksaray: Soğanlama, bamya çorbası, çiğleme.
Amasya: Kesme ibik çorbası, unutma beni, eli böğründe.
Ankara: Calla, bici, öllüğün körü, saçkıran.
Antalya: Arap kadayıfı, karpuz kabuğu reçeli, bergamut reçeli.
Ardahan: Evelik aşı, pişi, kuymak (mıhlama).
Artvin: Hınkal, çergebaz, gendima.
Aydın: Kulak çorbası, pelvize tatlısı, paşa böreği.
Balıkesir: Saçaklı mantı, mafiş tatlısı, börülce ekşilemesi.
Bartın: Pumpum çorbası, yumurtalı isbut, kabak burması.
Batman: Bumbar, Şam börek, perde pilavı.
Bayburt: Tatlı çorba, galaçoş, ekşi lahana.
Bilecik: Keklik kebabı, piruhi, samsı.
Bingöl: Dut pekmezi.
Bitlis: Büryan kebabı, şekalok, çorti köftesi.
Bolu: Kedi batmaz, kaldırık dolması, kaşık sapı.
Burdur: Testi kebabı, kabak helvası, Burdur muhallebisi.
Bursa: Ekşili baş çorbası, etli gavata, İnegöl köftesi.
Çanakkale: Tumbi, lakerda, erik macunu.
Çankırı: Yaren güveci, mıkla, tutmaç.
Çorum: Leblebi, cızlak, çullama.
Denizli: Çaput aşı, alaçora, sıyırma.
Diyarbakır: Karpuz, cartlak kebabı, patlıcan meftunesi.
Düzce: Çerkez tavuğu, şıl böreği, lepsi.
Edirne: Mamzama, hardaliye, satır kebabı.
Elazığ: Anamaşı, tavşan üfelemesi, hürriyet kadayıfı.
Erzincan: Tulum peyniri, tava leblebisi.
Erzurum: Cağ kebabı, den çorbası, çaşır.
Eskişehir: Çiğ börek, abısta, harşıl.
Gaziantep: Alinazik kebabı, Antep fıstığı, Köse Sefer kabağı dolması.
Giresun: Hamsi böreği, çalıçileği çorbası, karalahana diblesi.
Gümüşhane: Köme, lemis, haşıl.
Hakkari: Gulul çorbası, kepaye, kiflik.
Hatay: Kaytaz böreği, taş kadayıf, kuş gözü.
Iğdır: Bozbaş yemeği, helise, perzana.
Isparta: Sakala sarkan, bakanlar kurulu, kuyruğu sulu.
İstanbul: Kanlıca yoğurdu, Sultanahmet köftesi, beyinli Beykoz kebabı.
İzmir: İzmir köftesi, papaz yahnisi, radika salatası.
Kahramanmaraş: Dövme dondurma, pıtpıt lapası, çullama.
Karabük: Göbü, katlaç, malak.
Karaman: Batırık, bidik, paraköfte.
Kars: Kaşar, gravyer, tandırda kaz çekmesi.
Kastamonu: Köle hamuru, cırık tatlısı, delioğlan sarığı.
Kayseri: Pastırma, sucuk, mantı.
Kırıkkale: Kömbe, külleme, sarığı burma.
Kırklareli: Sulu kaçamak, kuru kaçamak, bıldırcın kağıt kebabı.
Kırşehir: Keykef, temal.
Kilis: Cennet çamuru, firik pilavı, mazlum.
Kocaeli: Kandıra yoğurdu, pişmaniçin, otur Fatma tatlısı.
Konya: Düğün yemeği, etli ekmek.
Kütahya: Namaz dolması, tosunum, Çene çarpan çorbası.
Malatya: Kayısı, analı-kızlı, kurşun geçmez köftesi.
Manisa: Mesir macunu, Kula güveç kapaması, şekerli pide.
Mardin: Ceviz sucuğu, ikbebet (içli köfte), semberuk.
Mersin: Cezerye, tantuni, kerebici.
Muğla: Dutmeç, çopur, ot ekşilemesi.
Muş: Muş köftesi, çorti aşı.
Nevşehir: Ağpakla, dıvıl, sızgıt.
Niğde: Mangir çorbası, üzüm boranası, unlu söğürme.
Ordu: Melocan (diken ucu) kavurması, mısır yağlaşı, hoşgıran kavurması.
Osmaniye: Tirşik (pancar), yer fıstığı, toğgar.
Rize: Anzer balı, hamsi çiğirtası, enişte lokumu.
Sakarya: Pekmez, yoğurt.
Samsun: Samsun pidesi, turşu kavurması, kocakarı gerdanı.
Siirt: Zivzik narı, Pervari balı, perde pilavı.
Sinop: Sinop kestanesi, nokul, mamalika.
Sivas: Sivas kebabı, peskutan çorbası, pezik turşusu.
Şanlıurfa: İsot, şıllık tatlısı, Urfa kebabı.
Şırnak: Kutlık, serbıdev, hekeheşandi.
Tekirdağ: Tekirdağ köftesi.
Tokat: Tokat kebabı, bacaklı çorba.
Trabzon: Vakfıkebir ekmeği, Akçaabat köftesi.
Tunceli: Şavak tulum peyniri, Pülümür balı, zerefet.
Uşak: Alacatene, haşhaş sürtmesi, ciğerli bulgur.
Van: Otlu peynir, inci kefali, ilitme.
Yalova: Pavli, luhu şuşkey çirbuli, lalanga.
Yozgat: Testi kebabı, arabaşı.
Zonguldak: Çaycuma yoğurdu, Osmanlı çileği, beyaz baklava.